Phương tiện vận chuyển trong Chiến dịch Điện Biên Phủ

Trước khi chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra, toàn Đảng và toàn dân ta đã có những bước chuẩn bị đầy gấp rút, dốc toàn lực về sức người và sức của. Tuy nhiên, việc thiếu thốn phương tiện là điều không thể tránh khỏi, hoàn toàn không được trang bị những trang thiết bị hiện đại, phương tiện vận chuyển trong chiến dịch Điện Biên Phủ khá thô sơ và chỉ là những chiếc xe đạp thồ. Tổng khối lượng cung cấp cho chiến dịch là 30.759 tấn, Khối lượng vận chuyển là 4.450.000tấn/km đều được chuyển chủ yếu bằng xe đạp, đây là một kì công mà không ai có thể tin nổi.

Thời ấy, những chiếc xe đạp được xem là món hiện vật khá giá trị, mà chỉ có những gia đình khá giả mới có thể sở hữu và người dân đã đưa ra ý kiến biến xe đạp thành xe đạp thồ để tạo nên một phương tiện vô cùng lợi hại vận chuyển tiếp tế cho mặt trận. Khung xe được bộ đội gia cố thêm sắt, buộc thêm gỗ để tăng độ cứng. Một đoạn tre nhỏ, dài khoảng 1 mét, gọi là "tay ngai" được buộc vào xe để dễ dàng đẩy và điều chỉnh tay lái. Bên cạnh đó là một đoạn tre cao hơn yên khoảng 50 cm để cầm vừa được buộc vào trục yên xe. Vải cũ, săm cũ được dùng để “gia cố”, tăng độ bền của săm, lốp…

Cụm từ “ xe đạp thồ” đã bắt đầu xuất hiện từ chiến dịch Điện Biên Phủ. Hơn hai mươi nghìn chiếc xe đạp thồ đã được sử dụng để chuyển lương thực, đạn dược vũ khí và nhiều nhu yếu phẩm khác dọc quãng đường trên 1.500 km.

Thời gian đầu, mỗi xe thồ chỉ chở được 80-100 kg. Về sau, trọng tải được tăng dần lên đến 200 – 300 kg. Có một dân công ở Phú Thọ, anh Ma Văn Thắng chở được 352 kg. Năng suất xe thồ gấp 10 lần dân công gánh bộ.